ថ្នាំពន្យារកំណើតបន្ទាន់

យើងពន្យល់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងអំពីថ្នាំពន្យារកំណើតបន្ទាន់របៀបដែលវាមានប្រសិទ្ធភាពអត្ថប្រយោជន៍និងផលប៉ះពាល់បន្ទាប់បន្សំរបស់វា។ ពិនិត្យមើលថាតើថ្នាំគ្រាប់សង្គ្រោះបន្ទាន់ដំណើរការយ៉ាងដូចម្តេច!

ការពន្យារកំណើតបន្ទាន់ (EC) អាចបញ្ឈប់ការមានផ្ទៃពោះមុនពេលវាចាប់ផ្តើម។ (នោះមានន័យថាថ្នាំគ្រាប់របស់ EC មិនដូចថ្នាំគ្រាប់រំលូតកូនទេ។) អាស្រ័យលើកន្លែងដែលអ្នករស់នៅ អ្នកអាចជ្រើសរើស EC បានច្រើនប្រភេទ។ ប្រភេទភាគច្រើនមានប្រសិទ្ធភាពរហូតដល់ 5 ថ្ងៃ (ឬ 120 ម៉ោង) បន្ទាប់ពីរួមភេទដោយមិនបានការពារ ហើយអ្នកប្រើវាកាន់តែឆាប់ កាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។

ឧទាហរណ៍នៃការពន្យារកំណើតបន្ទាន់៖

ថ្នាំគ្រាប់ដែលមានជាតិ Ulipristal acetate ទម្រង់ថ្មីនៃ EC នេះគឺជាកម្រិតដូសថ្នាំមួយគ្រាប់មានប្រសិទ្ធិភាពរហូតដល់ 5 ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីរួមភេទដោយមិនបានការពារ ហើយមិនដូចថ្នាំដទៃទៀតរបស់ EC ទេ នឹងមិនថយចុះប្រសិទ្ធភាពទេក្នុងរយៈពេល 5 ថ្ងៃនោះ។

ថ្នាំដែលមាន Levonorgestrel៖ Lydia Postpil, Postinor 2, Norpill, Unwanted72, Nowill Pill, Plan B One–Step, Next Choice One Dose, Next Choice, My Way, After Pill, Levonorgestrel។ ទាំងនេះអាចមាននៅតាមបញ្ជរដោយមាន ឬគ្មានវេជ្ជបញ្ជាអាស្រ័យលើប្រទេសដែលអ្នករស់នៅ។ ថ្នាំទាំងនេះស្រដៀងនឹងថ្នាំពន្យារកំណើតដទៃទៀតដែរ ប៉ុន្តែមានកម្រិតដូសខ្ពស់ជាង។ វាអាចមានប្រសិទ្ធភាពរហូតដល់ 5 ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីការរួមភេទដោយមិនបានការពារ ប៉ុន្តែប្រសិទ្ធភាពថយចុះក្នុងមួយថ្ងៃៗ។ ប្រសិនបើអ្នកចង់ប្រើវិធីសាស្ត្រនេះ អ្នកគួរតែប្រើវាឱ្យបានឆាប់បំផុត បន្ទាប់ពីការរួមភេទដោយមិនបានការពារ។

IUD ដែលមិនមានជាតិអរម៉ូន។ នេះគឺជា EC ដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុតនៅទីនោះ។ ឱ្យអ្នកផ្ដល់សេវាស៊កបញ្ចូលវាក្នុងរយៈពេល 5 ថ្ងៃក្រោយការរួមភេទដោយមិនបានការពារ។ វានឹងបន្ថយឱកាសនៃការមានផ្ទៃពោះបានត្រឹម 99.9%

វិធីសាស្ត្រ Yuzpe។ អ្នកអាចប្រើថ្នាំពន្យារកំណើតទៀងទាត់មួយចំនួនដូចជា EC បាន ប្រសិនបើអ្នកធ្វើតាមជំហានជាក់លាក់ (សូមមើលផ្នែក “របៀបប្រើវា” របស់យើងខាងក្រោម)។ វាមិនមានប្រសិទ្ធភាពដូចជម្រើស EC ផ្សេងទៀតទេ។ មានប្រសិទ្ធភាពល្អបំផុតរហូតដល់ 3 ថ្ងៃបន្ទាប់ពីរួមភេទដោយមិនបានការពារ។

អង្គហេតុរហ័ស

EC ផ្ដល់លទ្ទភាពការពារការមានផ្ទៃពោះ នៅពេលមនុស្សម្នាក់រួមភេទដោយមិនបានការពារ (យល់ព្រម ឬមិនបានយល់ព្រម) ឬនៅពេលវិធីសាស្ត្រមិនបានសម្រេច។ អ្នកអាចប្រើថ្នាំគ្រាប់ EC ឬ IUD មិនមានជាតិអរម៉ូន។
នៅតាមតំបន់ភាគច្រើនលើពិភពលោក ថ្នាំគ្រាប់ពន្យារកំណើតបន្ទាន់មានពីរគ្រាប់ រីឯតំបន់ខ្លះមានថ្នាំតែមួយគ្រាប់ប៉ុណ្ណោះ។ ទាំងថ្នាំគ្រាប់ពីរ និងថ្នាំគ្រាប់តែមួយមានប្រសិទ្ធភាពដូចគ្នា
ប្រសិទ្ធភាព៖ ជម្រើស EC មានប្រសិទ្ធភាពណាស់។ មនុស្ស 99 នាក់ក្នុងចំណោម 100 នាក់ ដែលប្រើជម្រើសទាំងនេះនឹងអាចការពារមិនឱ្យមានផ្ទៃពោះបាន។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ វិធីសាស្ត្រដែលអ្នកអាចប្រើមុនពេល ឬអំឡុងពេលរួមភេទ អាចផ្ដល់នូវគុណសម្បត្តិបន្ថែមទៀត។
ផលរំខាន៖ ជាមួយ IUD ទង់ដែង អ្នកអាចមានការកើនឡើងលំហូរឈាម ការឈឺចាប់ ថ្នាំ EC អាចបណ្តាលឱ្យឈឺក្រពះ និងក្អួត
កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង៖ ប្រែប្រួល។ ជាមួយនឹង IUD ទង់ដែង គេស៊កបញ្ចូលវាម្តង និងមានរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ ចំនួន និងដូសនៃថ្នាំអាស្រ័យលើម៉ាកយីហោ។
មិនការពារប្រឆាំងនឹងការឆ្លងជំងឺកាមរោគ (STI) ទេ។

អ្នកមានគ្រោះថ្នាក់ដោយការពន្យារកំណើតរបស់អ្នក។ ប្រសិនបើស្រោមអនាម័យធ្លុះធ្លាយ ឬអ្នកភ្លេចលេបថ្នាំ ស៊កបញ្ចូលកងរបស់អ្នក បិតបំណះរបស់អ្នក ឬប្រសិនបើស្រោមរបស់អ្នករអិល – ក្នុងករណីបែបនេះ អ្នកប្រហែលជាចង់ប្រើ EC។

ការដកចេញខុសបច្ចេកទេស។ អ្នកក៏អាចប្រើ EC ផងដែរ ប្រសិនបើអ្នកមិនប្រាកដថាដៃគូរបស់អ្នកដកចេញទាន់ពេល។

អ្នកបានជ្រុលជ្រុសមួយរំពេចនោះ។ ប្រសិនបើអ្នកមិនបានប្រើការការពារណាមួយក្នុងអំឡុងពេលរួមភេទហើយមិនចង់មានផ្ទៃពោះ សូមគិតអំពី EC។ ប៉ុន្តែត្រូវប្រាកដថាអ្នកប្រើវាក្នុងរយៈពេលប្រាំថ្ងៃបន្ទាប់ពីការរួមភេទដែលមិនបានការពារ។

ចំពោះស្ថានភាពគួរឱ្យខ្លាច។ ប្រសិនបើអ្នកត្រូវបានគេរំលោភ ឬប្រសិនបើអ្នកបានរួមភេទជាមួយអ្នកដែលបដិសេធមិនប្រើវិធីពន្យារកំណើតផ្សេងទៀត សូមពិចារណាប្រើ EC។

រក្សាទុកតាមខ្លួនខ្លះ។ កាលណាអ្នកប្រើ EC កាន់តែឆាប់ កាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។ ដូច្នេះគួរទុកប្រអប់ថ្នាំគ្រាប់ EC ប្រភេទណាមួយតាមខ្លួន ក្នុងករណីដែលអ្នកត្រូវការ។

EC ដែលបន្តដំណើរការទៅមុខ។ ប្រសិនបើអ្នកយល់ថាខ្លួនអ្នកត្រូវការ EC ហើយចង់បានដំណោះស្រាយយូរអង្វែង IUD ទង់ដែងគឺជាជម្រើស IUD ដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុត។ គេអាចស៊កបញ្ចូលវាបានរហូតដល់ 5 ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីរួមភេទដោយមិនបានការពារ។ អ្នកនឹងមានវិធីសាស្ត្រងាយស្រួល និងមានប្រសិទ្ធភាពបំផុតរហូតដល់ 12 ឆ្នាំ។

ទោះបីជា EC មានប្រសិទ្ធភាពក៏ដោយ ក៏មានជម្រើសផ្សេងទៀតដែលផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍យូរអង្វែងជាងមុនហើយនឹងជួយឱ្យអ្នកមានភាពធូរស្រាលក្នុងពេលរួមភេទ។ ប្រសិនបើអ្នកមានការរួមភេទដោយមិនបានការពារ វាគឺជាជម្រើសលឿន និងងាយស្រួលបំផុត បន្ទាប់ពីអ្នករួមភេទរួច។ នេះគឺជាប្រភេទផ្សេងៗគ្នាដែលអ្នកអាចជ្រើសរើសបាន។[10]

IUD ទង់ដែង វាជា EC មានប្រសិទ្ធភាពបំផុត។ ប្រសិនបើអ្នកបានស៊កបញ្ចូល {IUD} ក្នុងពេល 5 ថ្ងៃបន្ទាប់ពីរួមភេទដោយមិនបានការពារ វាអាចកាត់បន្ថយឱកាសនៃការមានផ្ទៃពោះបាន 99.9%។ អ្នកត្រូវធ្វើការណាត់ជួបជាមួយអ្នកផ្ដល់សេវាថែទាំសុខភាព ដើម្បីមាននីតិវិធីនេះ។

ថ្នាំគ្រាប់ដែលមានជាតិ Ulipristal acetate។ ប្រើរូបមន្តមួយគ្រាប់ក្នុងរយៈពេល 5 ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីរួមភេទដោយមិនបានការពារ។

ថ្នាំដែលមានជាតិ Levonorgestrel។ រាល់ថ្នាំ EC ដែលមានជាតិ levonorgestrel មានប្រសិទ្ធភាពដូចថ្នាំពន្យារកំណើតធម្មតាដែរ ប៉ុន្តែក្នុងកម្រិតដូសខ្ពស់ជាង និងប្រើជាបណ្តោះអាសន្ន។ ប្រើបានល្អបំផុតឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ទោះបីជាវាអាចមានប្រសិទ្ធភាពរហូតដល់ 5 ថ្ងៃបន្ទាប់ពីការរួមភេទដោយមិនបានការពារក៏ដោយ។

IUD ដែលមិនមានជាតិអរម៉ូន។ នេះគឺជា EC ដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុតនៅទីនោះ។ ប្រសិនបើអ្នកស៊កបញ្ចូល IUD ក្នុងរយៈពេល 5 ថ្ងៃបន្ទាប់ពីការរួមភេទដោយមិនបានការពារ វាអាចកាត់បន្ថយឱកាសនៃការមានផ្ទៃពោះ 99.9%។ អ្នកត្រូវធ្វើការណាត់ជួបជាមួយអ្នកផ្ដល់សេវាថែទាំសុខភាព ដើម្បីមាននីតិវិធីនេះ។

Yuzpe Regimen។ ប្រភេទថ្នាំពន្យារកំណើតធម្មតាខ្លះអាចប្រើបានជា EC។ ប្រសិនបើអ្នកប្រើវិធីនោះ ដែលហៅថា Yuzpe regimen អ្នកត្រូវលេបថ្នាំជាពីរដូស 12 ម៉ោងដាច់ពីគ្នា។ ហើយវាមានប្រសិទ្ធភាពតែជាមួយម៉ាកយីហោជាក់លាក់ប៉ុណ្ណោះ។

ចាំថា៖ ប្រើ EC ឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបានបន្ទាប់ពីអ្នកបានរួមភេទដោយមិនបានការពារ។ កាលណាអ្នកលេបវាកាន់តែឆាប់ កាន់តែល្អ – ក្នុងរយៈពេល 24 ម៉ោងទៅបីថ្ងៃគឺល្អបំផុត។ ការពន្យារកំណើតបន្ទាន់នឹងនៅតែកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការមានផ្ទៃពោះរហូតដល់ 5 ថ្ងៃ។

មនុស្សគ្រប់គ្នាខុសគ្នា។ អ្វីដែលអ្នកជួបប្រហែលជាមិនដូចគ្នានឹងមនុស្សផ្សេងទៀតទេ។

វិជ្ជមាន៖ មានចំណុចល្អជាច្រើនអំពីជម្រើស EC សម្រាប់រាងកាយរបស់អ្នក ក៏ដូចជាជីវិតផ្លូវភេទរបស់អ្នក។

ផ្ដល់ជូននូវការការពារ និងស្ងប់ចិត្តបន្ទាប់ពីការរួមភេទដោយមិនបានការពារ ឬនៅពេលវិធីសាស្ត្រមិនបានសម្រេច

អវិជ្ជមាន៖ មនុស្សគ្រប់គ្នាព្រួយបារម្ភអំពីផលរំខានអវិជ្ជមាន ប៉ុន្តែសម្រាប់ស្ត្រីជាច្រើនពួកគេមិនមានការព្រួយបារម្ភអំពីបញ្ហានោះទេ។ ហើយប្រសិនបើអ្នកជួបប្រទះផលរំខានពេលប្រើ EC វាប្រហែលជានឹងបាត់ទៅវិញបន្ទាប់ពី 24 ម៉ោង។ [5]

ថ្នាំគ្រាប់ដែលមាន ulipristal Acetate និង Levonorgestrel
- អាចបណ្តាលឱ្យឈឺក្រពះ និងក្អួត
- អាចបណ្តាលឱ្យឈឺសុដន់ ការហូរឈាមមិនទៀងទាត់ វិលមុខ និងឈឺក្បាល។ វាតម្រូវឱ្យមានវេជ្ជបញ្ជានៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួន។

Yuzpe Regimen
- អាចបណ្តាលឱ្យឈឺក្រពះ និងក្អួត
- អាចបណ្តាលឱ្យឈឺសុដន់ ហូរឈាមមិនទៀងទាត់ វិលមុខ និងឈឺក្បាល
- ដោយប្រើ Yuzpe ស្ត្រីអាចនឹងរងផលរំខានច្រើនជាងថ្នាំ EC ដទៃទៀត – ជាពិសេសចង្អោរ
- វាជាជម្រើស EC របស់អ្នកដែលមានប្រសិទ្ធភាពតិចបំផុត
- ការពន្យារកំណើតបន្ទាន់មិនត្រូវបានណែនាំឱ្យប្រើជាវិធីសាស្ត្រចម្បងនៃការពន្យារកំណើតទេ។ ប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហាជាមួយនឹងវិធីសាស្ត្រដែលអ្នកកំពុងប្រើឥឡូវនេះ អ្នកប្រហែលជាចង់ប្តូរទៅវិធីសាស្ត្រដែលត្រូវការថែទាំតិចដូចជា IUD ឬការផ្សាំ។ គ្រាន់តែចាំថា៖ ប្រសិនបើអ្នកសម្រេចចិត្តផ្លាស់ប្តូរវិធីសាស្ត្រ សូមប្រាកដថាអ្នកនៅតែបន្តការពារ នៅពេលអ្នកប្តូរ។ ស្រោមអនាម័យផ្ដល់ការការពារល្អខណៈពេលដែលអ្នករកឃើញវិធីសាស្ត្រដែលស័ក្ដិសមនឹងតម្រូវការរបស់អ្នក។

ឯកសារយោង

[1] Black, K. I., & Hussainy, S. Y. (2017). Emergency contraception: Oral and intrauterine options. The Royal Australian College of General Practitioners . Retrieved from https://www.racgp.org.au/download/Documents/AFP/2017/October/V2/AFP-2017-10-Focus-Emergency-Contraception.pdf

[2] Dr Marie Marie Stopes International. (2017). Contraception. Retrieved from http://www.mariestopes.org.au/wp-content/uploads/Contraception-brochure-web-200417.pdf

[3] FSRH Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare. (Amended 2017). FSRH Guideline Emergency Contraception. London. Retrieved from https://www.fsrh.org/standards-and-guidance/documents/ceu-clinical-guidance-emergency-contraception-march-2017/

[4] FPA the sexual health charity. (2017). Your guide to emergency contraception. Retrieved from https://www.fpa.org.uk/sites/default/files/emergency-contraception-your-guide.pdf

[5] FPA the sexual health charity. (2017). Emergency contraception. Retrieved from https://www.fpa.org.uk/sites/default/files/emergency-contraception-pdf-information.pdf

[6] ICEC The International Consortium for Emergency Contraception . (2018). EMERGENCY CONTRACEPTIVE PILLS: Medical and Service Delivery Guidance. Endorsed by FIGO. Retrieved from https://www.cecinfo.org/wp-content/uploads/2018/12/ICEC-guides_FINAL.pdf

[7] Matyanga, C. M., & Dzingirai, B. (2018). Clinical Pharmacology of Hormonal Emergency Contraceptive Pills. International Journal of Reproductive Medicine. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6193352/

[8] Trussell, et al. (2019). Emergency Contraception: A Last Chance to Prevent Unintended Pregnancy. Office of Population Research, Princeton University. Retrieved from https://ec.princeton.edu/questions/ec-review.pdfhttps://ec.princeton.edu/questions/ec-review.pdf

[9] The American College of Obstetricians and Gynecologists. ((Reaffirmed 2018)). Emergency Contraception. Washington, D.C. Retrieved from https://www.acog.org/-/media/project/acog/acogorg/clinical/files/practice-bulletin/articles/2015/09/emergency-contraception.pdf

[10] Upadhya, K. K. (2019). Emergency Contraception. AAP COMMITTEE ON ADOLESCENCE. Retrieved from https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/144/6/e20193149.full.pdf

[11] World Health Organization . (2018). Emergency contraception. World Health Organization . Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/emergency-contraception

[12] World Health Organization Department of Reproductive Health and Research and Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health Center for Communication Programs (2018) Family Planning: A Global Handbook for Providers. Baltimore and Geneva. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260156/9780999203705-eng.pdf?sequence=1

[13] World Health Organization. (2016). Selected practice recommendations for contraceptive use. Geneva. Retrieved fromhttps://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/252267/9789241565400-eng.pdf?sequence=1