Vipandikizi ni njiti au kapsuli ndogo za plastiki zinazo ingizwa chini ya ngozi ya sehemu ya juu ya mkono wa mwanamke. Ni vidogo mno; kwa hakika, watu wengi hawawezi kuiona ikishaingizwa. Vipandikizi huachilia projestini, homoni inayozuia ovari kuachilia yai na hufanya ute kwenye mji wa mimba kuwa mzito-hivyo kuzuia mbegu za kiume kufikia yai. Inakinga dhidi ya mimba miaka hadi 5, ikilingana na aina utakayo chagua. kuna aina mbalimbali, ikiwemo Nexplanon, Jadelle na Levoplant.
Vipandikizi
Ufupisho
Mambo ya haraka
- Hakuna anayeweza kuona njiti au kapsuli. Ni rahisi, yenye ufanisi wa juu zaidi, ya muda mrefu na athari zake zinaweza geuzika.
- Ufanisi: Vipandikizi ni mojawapo ya njia zilizo na ufanisi wa hali ya juu. Watu 99 kati ya 100 wataweza kuzuia mimba.
- Madhara: Kutokwa na damu isiyotabirika ndio madhara ya kawaida ya vipandikizi
- Jitihada:kidogo: Inaingizwa haraka na hauhitaji kufanya chochote kwa miaka 3-5
- Haikingi dhidi ya magonjwa ya zinaa (STI).
Maelezo
Ipate kisha usahau mambo yake. Ikiwa hutaki kuwa na wasiwasi kuhusu njia yako ya kuzuia mimba, vipandikizi itakufaa. Mara tu ikiwa ndani, inaweza kubaki kwa miaka 3-4, kulingana na vipandikizi gani vimetumika.
Kazi rahisi. Hakuna kifurushi, au cha kununuliwa kwenye duka la dawa – hakuna kinachoweza kupotea au kusahaulika.
Faragha kamili. Hakuna mtu anaweza jua ukiwa na vipandikizi. Hakuna kifurushi, wala kitu chochote unastahili kufanya kabla tu ya kufanya ngono.
Swala la mimba. Unapaswa kuwa na uwezo wa kushika mimba wakati wowote baada ya kutolewa Vipandikizi. Vikitolewa , lakini hautaki kushika mimba, hakikisha umejikinga kwa nji nyingine mara hio hio.
Upatikanaji. Je, ungependa kutumia njia hii? Njia hii inapatikana kwa wingi. Hata hivyo, kuna aina zingine hazipatikani katika nchi zingine.
Jinsi ya kutumia
Mara tu iko ndani, hakuna unachohitaji kufanya. Vipandikizi vina baki chini ya ngozi yako,na kukupa kinga dhidi ya mimba hadi miaka 3-5, kulingana na vipandikizi ulivyotumia [4].
Kuingiza vipandikizi. Mtoaji atakusanya taarifa yako ya afya na kufanya uchunguzi wa kimatibabu. Kisha watafanya ganzi sehemu mdogo wa juu ya mkono wako kwa dawa za kupunguza maumivu na kuingiza njiti au kapsuli chini ya ngozi yako. Hivyo tu [7].
Ikiwa utawekewa vipandikizi siku tano za kwanza za hedhi yako, unakingwa dhidi ya mimba mara hio hio. Ikiwa ni nje ya hizi siku tano za kwanza, utahitaji kutumia njia ingine ya kujikinga kwa wiki inayofuata. Kondomu za nje (kiume), Kondomu za ndani (kike), diaframu, sponji, au njia za dharura za kuzuia mimba [10].
Wakati wa kutoa vipandikizi, mtoaji wako tena atafanya ganzi sehemu mdogo wa juu ya mkono wako, akate sehemu mdogo kabisa wa ngozi yako, na atoe vipandikizi. Ikiwa bado unataka kuendelea kutumia vipandikizi, wanaweza kukuwekea ingine wakati huo huo. [5].
Madhara
Kila mtu ni tofauti. Kile unachopitia pengine hakitafanana na mtu mwingine.
Mambo chanya: Kuna vitu vingi kuhusu vipandikizi ambavyo ni vizuri kwa mwili wako na pia maisha yako ya ngono [8]
- Haiwezi katiza ngono
- Wanawake wengi mwishoe watapata hedhi nyepesi inayokuja siku chache
- Hauiwekwi kila siku
- Uzazi wa Mpango wako umehahikishwa kwa miaka 3-5.
- Ni salama kwa wavuta sigara na walio na shinikizo la damu na ugonjwa wa sukari.
- Unaweza itumia ukiwa unanyonyesha
- Inaweza kutumika na wanawake ambao hawawezi kutumia estrojeni.
- Inaweza kupunguza dalili za kabla ya hedhi (PMS), msongo wa mawazo na dalili za uvimbe wa mji wa mimba.
Mambo hasi: Kila mtu huwa na wasiwasi juu ya madhara hasi, lakini kwa wanawake wengi, hakuna shida. Ukipata madhara, huenda yakaisha. Kumbuka, unaingiza homoni mwilini mwako, kwahivyo inaweza kuchukua miezi michache mwili izoe.
Malalamiko ya kawaida zaidi [7]:
- Kutokwa damu isiyotabirika, hasa miezi ya 6-12 ya kwanza (hii inaweza kumaanisha kutokwa matone ya damu kati ya hedhi moja na inayofuata, au hedhi inayokuja siku nyingi na nzito zaidi. Wanawake wengine hutokwa na damu isiyotabirika muda wote wanapokuwa na vipandikizi. Wanawake wengine hawapati hedhi kabisa. (Ikiwa unafikiria kutumia vipandikizi, lazima uwe tayari kukuwa na utokaji damu isiyo tabirika) Watumizi wa vipandikizi wana uwezo mkubwa ya kuwa na hedhi marachache au kukosa hedhi kila mwezi kushinda kutokwa na damu isiyotabirika.
Malalamiko zisizo za kawaida zaidi [8]:
- Chunusi
- Mabadiliko kwa hamu ya chakula
- Mabadiliko kwa tamaa ya ngono
- Uvimbe kwenye ovari
- msongo wa mawazo
- Ngozi kubadilika rangi au kuwa na makovu pahali palipo ingizwa vipandikizi
- Kizunguzungu
- Kupoteza nywele
- Maumivu ya kichwa
- Kichefuchefu
- Wasiwasi
- Uchungu pahali palipo ingizwa vipandikizi
- Ulaini wa matiti
Ikiwa baada ya miezi 6 unahisi kwamba madhara yamezidi kiwango unachoweza kuvumilia, tumia njia ingine uwe na kinga. Kumbuka, kuna njia kwa kila mtu, kila mahali! Hakikisha tu kwamba umejikinga kwa kuanza kutumia njia ingine mara hio hio.
* Kwa idadi ndogo mno ya wanawake, kuna hatari ya madhara makubwa.
Marejeleo
[1] Allen, et al. (2016). Hormonal Contraception. In Williams Textbook of Endocrinology. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780323297387000186
[2] Dr Marie Marie Stopes International. (2017). Contraception. Retrieved from http://www.mariestopes.org.au/wp-content/uploads/Contraception-brochure-web-200417.pdf
[3] FSRH The Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare. (Amended 2019). UK MEDICAL ELIGIBILITY CRITERIA. RCOG, London. Retrieved from https://www.fsrh.org/standards-and-guidance/documents/ukmec-2016/
[4] FPA the sexual health charity. (2017). Your guide to the contraceptive implant. Retrieved from https://www.fpa.org.uk/sites/default/files/contraceptive-implant-your-guide.pdf
[5] Family Planning NSW. (2013). The contraceptive implant. Retrieved from https://www.fpnsw.org.au/sites/default/files/assets/CONTRACEPTIVE%20IMPLANT.pdf
[6] Kukstas, C. (2016). The contraceptive implant. Retrieved from https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1755738016634119
[7] Pathfinder International. (2016). Contraceptive Implants: Clinical Training. Retrieved from https://www.pathfinder.org/publications/implants-training/
[8] Rowlands, S., & Searle, S. (2014). Contraceptive implants: current perspectives. Open Access Journal of Contraception. Retrieved from https://www.dovepress.com/contraceptive-implants-current-perspectives-peer-reviewed-article-OAJC
[9] Reproductive Health Access Project. (2018). PROGESTIN IMPLANT. Retrieved from https://www.reproductiveaccess.org/wp-content/uploads/2015/03/factsheet_implant.pdf
[10] SHINE SA. (2018). Contraceptive implant . Retrieved from https://www.shinesa.org.au/media/product/2015/04/Contraceptive-implant.pdf
[11]World Health Organization Department of Reproductive Health and Research and Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health Center for Communication Programs (2018) Family Planning: A Global Handbook for Providers. Baltimore and Geneva. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260156/9780999203705-eng.pdf?sequence=1
[12] World Health Organization. (2016). Selected practice recommendations for contraceptive use. Geneva. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/252267/9789241565400-eng.pdf?sequence=1