Tembe za dharura za kuzuia mimba

Tunaelezea kila kitu kuhusu kidonge cha kuzuia mimba cha dharura, jinsi inavyofanya kazi, faida zake, na athari zake za sekondari. Angalia jinsi kidonge cha dharura hufanya kazi!
Tembe za dharura za kuzuia mimba

Ufupisho

Tembe za dharura za kuzuia mimba zina uwezo wa kuzuia mimba kabla itungwe. (Hii inamaanisha kwamba tembe za dharura za kuzuia mimba ni tofauti na tembe za kutoa mimba). Kulingana na unapoishi,unaweza kuwa na aina nyingi za tembe za kuzuia mimba za kuchagua. Aina nyingi hufanya kazi hadi siku 5 (masaa 120) baada ya kufanya ngono bila kinga, na zitakuwa na ufanisi wa juu ukizitumia punde baada ya ngono bila kinga.

Mifano ya tembe za dharura za kuzuia mimba:

Tembe za Ulipristal acetate. Aina hii mpya ya tembe za dharura za kuzuia mimba ni dozi ya tembe moja inayofanya kazi hadi siku 5 baada ya ngono bila kinga, tofauti na tembe zingine za dharura za kuzuia mimba, hazitapungua kwa ufanisi ndani ya hizo siku 5.

Tembe zilizo na Levonorgestrel: Lydia Postpil, Postinor 2, Norpill, Unwanted72, Nowill Pill, Plan B One-Step, Next Choice One Dose, Next Choice, My Way, After Pill, Levonorgestrel. Hizi zinaweza kupatikana kwenye duka la dawa ukiwa au usipokuwa na agizo la daktari, ikilingana na nchi unamoishi. Zinafanana na tembe zingine za kuzuia mimba lakini kwa dozi za juu zaidi. Zinaweza kufanya kazi hadi siku tano baada ya ngono bila kinga, lakini ufanisi unapungua kila siku. Ukitaka kutumia njia hii, unapaswa kuitumia punde iwezekanavyo baada ya ngono bila kinga.

IUD bila homoni. Hii ndio njia ya dharura yenye ufanisi wa juu kabisa. Enda kwa mtoaji akuingizie ndani ya siku 5 baada ya ngono bila kinga. Itapunguza uwezekano wa mimba kwa asilimia 99.9.

Njia ya Yuzpe. Unaweza kutumia tembe fulani za kawaida za kuzuia mimba kama tembe za dharura ukifuata hatua maalum. (Tazama sehemu ya “Jinsi ya kuzitumia” hapa chini) Haina ufanisi kama njia zingine. Itakuwa bora zaidi ukizitumia ndani ya siku 3 baada ya ngono bila kinga.

Mambo ya haraka

  • Tembe za dharura ya kuzuia mimba (ECP) zina uwezo wa uzuiaji mimba ikiwa mtu alifanya ngono bila kutumia njia za kuzuia mimba (Ya hiari au bila hiari) au ikiwa njia ya kuzuia mimba waliyoitumia ilifeli. Unaweza kutumia tembe za dharura za kuzuia mimba au IUD bila homoni.
  • Katika sehemu nyingi duniani, tembe za dharura za kuzuia mimba zinajumuisha tembe mbili wakati katika sehemu nyingine ni tembe moja tu. Iwe tembe mbili au tembe moja,zote zinaufanisi.
  • Ufanisi: Tembe za dharura za kuzuia mimba zina ufanisi. Watu 99 kati ya 100 wataweza kuzuia mimba. Hatahivyo njia za kuzuia mimba ambazo unatumia kabla au wakati wa ngono zina manufaa zaidi.
  • Madhara:Ukitumia IUD ya shaba unaweza kuwa na ongezeko la hedhi, maumivu ya tumbo wakati wa hedhi; tembe za dharura za kuzuia mimba zinaweza kusababisha matatizo ya tumbo au kutapika.
  • Jitihada: Inalingana. IUD ya shaba huingizwa mara moja na kutumika kwa miaka. Idadi na dozi ya tembe italingana na aina ya tembe
  • Haikukingi dhidi ya magonjwa ya zinaa (STIs)[10].

Maelezo

[12]
Kuna ajali ilitokea na njia ya kuzuia uzazi unayotumia. Ikiwa kondomu ilipasuka, au ulisahau kumeza tembe,kuingiza pete, kuweka kiraka au diaframu ilitoka- chochote kile-zingatia tembe za dharura za kuzuia mimba.

Kuchomoa uume haukufanyika inavyofaa. Unaweza tumia tembe za dharura za kuzuia mimba kama hauna hakika mwenzi wako alichomoa uume kwa wakati.

Haukuwa na wakati wa kutumia njia ya kupanga uzazi. Ikiwa hukutumia kinga wakati wa ngono na hutaki kushika mimba, zingatia tembe za dharura za kuzuia mimba. Lakini hakikisha kwamba unazitumia ndani ya siku 5 baada ya ngono bila kinga.

Kwa hali za kutisha. Ikiwa umebakwa au ulifanya ngono na mtu aliyekataa kutumia njia ingine ya kupanga uzazi, zingatia njia za dharura za kuzuia mimba.

Hifadhi zingine. Ufanisi wa njia za dharura huwa juu zaidi ukizitumia punde baada ya ngono bila kinga. Kwahivyo sio wazo mbaya kuhifadhi aina moja ya tembe za dharura inayopatikana, endapo utazihitaji baadaye.

Njia ya dharura ya kipindi kirefu. Ukijipata unahitaji njia za dharura na unataka suluhisho la muda mrefu, IUD ya shaba ndio njia ya dharura bora zaidi. Inaweza ingizwa hadi siku 5 baada ya ngono bila kinga. Utakuwa na njia rahisi na yenye ufanisi wa juu kwa hadi miaka 12.

Jinsi ya kutumia

Hata ikiwa njia za dharura zinafanya kazi, kuna njia zingine zinakupa manufaa ya muda mrefu na zitakusaidia kutokuwa na wasiwasi wakati wa ngono. Ikiwa umefanya ngono bila kinga,njia za dharura ndizo njia za haraka na rahisi baada ya ngono. Hizi ndizo njia tofauti unaweza kuchagua .[10]

IUD ya shaba  Hii ndio njia ya dharura yenye ufanisi ya juu zaidi. Ukiingiziwa IUD siku 5 baada ya ngono bila kinga, itapunguza uwezo wa mimba kwa asilimia 99.9.Utahitaji kuenda kwa mtoaji huduma za afya ili kupata njia hii.

Tembe za Ulipristal acetate. Chukua tembe hio moja ndani ya siku 5 baada ya ngono bila kinga.

Tembe zenye Levonorgestrel. Tembe zote zenye Levonorgestrel hufanya kama tembe za kawaida za kuzuia mimba, lakini kwa dozi ya juu zaidi na huchukuliwa muda mfupi. Ni bora zikitumika punde iwezekanavyo, hata ikiwa zinaweza kuchukuliwa hadi siku 5 baada ya ngono bila kinga.

IUD bila homoni. Hii ndio njia ya dharura yenye ufanisi ya juu zaidi. Ukiingiziwa IUD siku 5 baada ya ngono bila kinga, itapunguza uwezo wa mimba kwa asilimia 99.9.Utahitaji kuenda kwa mtoaji huduma za afya ili kupata njia hii.

Utaratibu wa Yuzpe. Aina zingine za njia kawaida za uzuiaji mimba zinaweza kutumika kama njia ya dharura. Ufanya hivi, kinachoitwa kama Utaratibu wa Yuzpe, unahitaji kuchukua tembe kwa dozi mbili, masaa 12 kati yao. Na ni aina fulani tu hufanya.

Kumbuka: Tumia njia ya dharura punde iwezekanavyo baada ya ngono bila kinga. Ni bora ukiitumia punde iwezekanavyo.- ndani ya masaa 24 hadi siku 3 ni bora zaidi. Njia ya dharura ya uzuiaji mimba bado itapunguza uwezekano wa mimba hadi siku 5 baadaye.

Madhara

Kila mtu ni tofauti. Kile unachopitia pengine hakitafanana na mtu mwingine.

Mambo chanya: Kuna vitu vingi kuhusu njia za dharura za uzuiaji mimba ambavyo ni vizuri kwa mwili wako na pia maisha yako ya ngono.

  • Inakupa kinga na utulivu wa moyo baada ya ngono bila kinga au ikiwa njia uliyotumia imefeli.

Mambo hasi: Kila mtu huwa na wasiwasi juu ya madhara hasi, lakini kwa wanawake wengi, hakuna shida. Na ukipata madhara kutoka njia za dharura za uzuiaji mimba, huenda zikaisha baada ya masaa 24 [5].

  • Tembe zenye Ulipristal Acetate na Levonorgestrel
    • Zinaweza kusababisha matatizo ya tumbo na kutapika.
    • Zinaweza kusababisha ulaini wa matiti, utokaji damu isiyotabirika, kizunguzungu na maumivu ya kichwa. Katika nchi zingine.
  • Utaratibu wa Yuzpe
    • Zinaweza kusababisha matatizo ya tumbo na kutapika.
    • Zinaweza kusababisha ulaini wa matiti, utokaji damu isiyotabirika, kizunguzungu na maumivu ya kichwa
    • Wanawake hupata madhara zaidi- hasa kichefuchefu- kutoka kwa Utaratibu wa Yuzpe kushinda njia za dharura zingine.
    • Ndio njia ya dharura yenye ufanisi wa chini kabisa

Marejeleo

[1] Black, K. I., & Hussainy, S. Y. (2017). Emergency contraception: Oral and intrauterine options. The Royal Australian College of General Practitioners . Retrieved from https://www.racgp.org.au/download/Documents/AFP/2017/October/V2/AFP-2017-10-Focus-Emergency-Contraception.pdf

[2] Dr Marie Marie Stopes International. (2017). Contraception. Retrieved from http://www.mariestopes.org.au/wp-content/uploads/Contraception-brochure-web-200417.pdf

[3] FSRH Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare. (Amended 2017). FSRH Guideline Emergency Contraception. London. Retrieved from https://www.fsrh.org/standards-and-guidance/documents/ceu-clinical-guidance-emergency-contraception-march-2017/

[4] FPA the sexual health charity. (2017). Your guide to emergency contraception. Retrieved from https://www.fpa.org.uk/sites/default/files/emergency-contraception-your-guide.pdf

[5] FPA the sexual health charity. (2017). Emergency contraception. Retrieved from https://www.fpa.org.uk/sites/default/files/emergency-contraception-pdf-information.pdf

[6] ICEC The International Consortium for Emergency Contraception . (2018). EMERGENCY CONTRACEPTIVE PILLS: Medical and Service Delivery Guidance. Endorsed by FIGO. Retrieved from https://www.cecinfo.org/wp-content/uploads/2018/12/ICEC-guides_FINAL.pdf

[7] Matyanga, C. M., & Dzingirai, B. (2018). Clinical Pharmacology of Hormonal Emergency Contraceptive Pills. International Journal of Reproductive Medicine. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6193352/

[8] Trussell, et al. (2019). Emergency Contraception: A Last Chance to Prevent Unintended Pregnancy. Office of Population Research, Princeton University. Retrieved from https://ec.princeton.edu/questions/ec-review.pdfhttps://ec.princeton.edu/questions/ec-review.pdf

[9] The American College of Obstetricians and Gynecologists. ((Reaffirmed 2018)). Emergency Contraception. Washington, D.C. Retrieved from https://www.acog.org/-/media/project/acog/acogorg/clinical/files/practice-bulletin/articles/2015/09/emergency-contraception.pdf

[10] Upadhya, K. K. (2019). Emergency Contraception. AAP COMMITTEE ON ADOLESCENCE. Retrieved from https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/144/6/e20193149.full.pdf

[11] World Health Organization . (2018). Emergency contraception. World Health Organization . Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/emergency-contraception

[12] World Health Organization Department of Reproductive Health and Research and Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health Center for Communication Programs (2018) Family Planning: A Global Handbook for Providers. Baltimore and Geneva. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260156/9780999203705-eng.pdf?sequence=1

[13] World Health Organization. (2016). Selected practice recommendations for contraceptive use. Geneva. Retrieved fromhttps://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/252267/9789241565400-eng.pdf?sequence=1