Vazektomi Nedir?
“Erkek sterilizasyonu” veya “erkek cerrahi kontrasepsiyonu” olarak da bilinen vazektomi, sperm taşıyan tüpleri bloke eden kalıcı bir kontraseptiftir. Bu, birinin hamile kalmasını imkansız hale getirir. Çocuk sahibi olmaya niyeti olmayan veya zaten ebeveynlerse daha fazla çocuk sahibi olmak istemeyen erkekler için tasarlanmıştır. Bir erkeğin cinsel performansına hiçbir şekilde etki etmez.
Vazektomi, gebeliği kalıcı ve çok etkili bir şekilde önlemek için tasarlanmış basit ve tamamen güvenli bir cerrahi işlemle yapılır (1).
Vazektomi yapıldıktan sonra doğurganlığın geri gelmesi beklenmez çünkü işlemin kalıcı olması amaçlanmıştır. Bununla birlikte, vazektomiden sonra doğurganlığınızı yeniden kazanmak istiyorsanız, bunu ya vazektomi reversal yaptırarak ya da in vitro fertilizasyonun (tüp bebek) bir parçası olarak yapılan bir sperm geri alma işlemi yaptırarak sağlayabilirsiniz. Bu iki seçenek genellikle pahalı, zor ve birçok yerde mevcut değildir. Tersine çevirme ameliyatı veya sperm geri alma prosedürü yaptırmayı başarırsanız, bunun hamilelikle sonuçlanacağının garantisi yoktur (2).
Vazektomi ne zaman iyi bir seçenektir?
Vazektomiyi partnerinizle tartışmanız ve sizin için doğru seçim olup olmadığını belirlemeniz önemlidir. Aşağıdaki durumlarda vazektomi iyi bir seçenek olabilir.
– Aileniz yeterince büyük – zaten yeterince çocuğunuz var veya hiç çocuk istemiyorsanız.
– siz ve/veya eşiniz biyolojik çocuğunuza aktarmak istemeyeceğiniz genetik bir bozukluğa sahipseniz.
– Hamilelik ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Sizin veya eşinizin asla hamile kalmaması için tıbbi bir neden varsa, vazektomi iyi bir seçenek olabilir.
Vazektominin hangi koşullar altında yapılabileceği ülkeden ülkeye değişir; bazı ülkeler çok sayıda nedenden dolayı buna izin verirken, diğerleri daha kısıtlayıcıdır. Bazı ülkelerde kesin yasalar yoktur ve bu hizmeti sağlama takdirini sağlık uzmanınıza bırakırlar. Vazektomi yaptırmayı düşünüyorsanız, ülkenizdeki yasaların nelere izin verdiğini araştırmanız önemlidir (3).
Kimler vazektomi yaptırabilir?
Uygun danışmanlık ile her erkek vazektomi yaptırabilir. Buna şunlar dahildir:
– evli ya da bekar erkekler;
– çocuklu veya çocuksuz erkekler;
– genç ve yaşlı erkekler (18 yaşından büyük her erkek vazektomi yaptırabilir ve cinsel olarak aktif olduğunuz ve zihinsel ve fiziksel sağlığınız iyi olduğu sürece üst yaş sınırı yoktur; prosedüre hazır olup olmadığınız sağlık uzmanınızın kararına bırakılmıştır);
– bir partnerin iznine sahip olsanız da olmasanız da;
– orak hücre hastalığı olan erkekler;
– HIV dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) ve hastalıklar açısından yüksek risk altında olan erkekler; ve
– HIV ile yaşayan erkekler, antiretroviral tedavi alıyor olsunlar ya da olmasınlar.
En önemli faktör, vazektominin yalnızca bu işlemi yaptırdığına pişman olmayacağından emin olan bir kişiye yapılması gerektiğidir (4).
How does a vasectomy work?
Sağlık uzmanının spermi penise taşıyan iki tüpe (vasa deferentia) ulaşmasını sağlamak için skrotumda küçük bir kesi veya delik açılır. Tüpler daha sonra ya kesilip bağlanarak kapatılır ya da koterizasyon (elektrik veya ısı uygulaması) yoluyla bloke edilir.
Vazektomi, spermi meniden uzak tutarak hamileliği önler. Vazektomi yaptırdıktan sonra meni dışarı çıkar, ancak gebeliğe neden olamaz (5).
Vazektomi ne kadar etkilidir?
Vazektomi en etkili doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Kullanımın ilk yılında, yöntem gebeliği önlemede %99 oranında etkilidir. Ancak bu etkinlik işlemden hemen sonra elde edilemez. Vazektomiden sonra en az üç ay boyunca veya meninizde sperm kalmadığından emin olana kadar başka bir doğum kontrol yöntemi kullanmanız gerekir. Vazektomiden sonraki ilk yıl içinde hamileliğin ana nedeni, üç aylık bekleme süresi boyunca doğum kontrol yönteminin dikkatsizce kullanılmasıdır.
Tıpkı tüp ligasyonunda olduğu gibi, kullanımın ilk yılından sonra, erkeğin partnerinin menopoza girdiği zamana kadar küçük bir gebelik riski devam eder.
Kullanımdan sonraki üç yıl içinde etkililik oranı %98’dir. Bunun nedeni, bekleme süresi boyunca doğum kontrol yönteminin yanlış kullanımı, vas deferensin kesilen ucunun tekrar bir araya gelmesi veya doktorun işlem sırasında hata yapması gibi faktörlerdir (6).
Vazektomi ne zaman etkili olur?
Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü’ne göre, spermin meniden temizlenmesi 15-20 boşalma veya üç ay sürer. Buna ek olarak, yaklaşık beş erkekten birinin genellikle bundan daha uzun süre beklemesi gerekecektir.
Bu nedenle, sperm temizlenene kadar başka bir doğum kontrol yöntemi kullanmaya devam etmelisiniz. Bir çift vazektomiden sonraki ilk üç ay içinde sürekli olarak etkili bir doğum kontrol yöntemi kullanmazsa, vazektomi tamamen etkili hale gelmeden önce gebelik oluşma riski yüksektir.
Vazektominizin etkili olup olmadığını doğrulamanın tek kesin yolu, işlemden üç ay sonra meninizde sperm olup olmadığını kontrol ettirmektir. Meninizden küçük bir örnek alınacak ve sperm açısından test edilecektir. Hiç sperm bulunmazsa, vazektominiz gebeliği önlemede %99 etkili olacaktır. En az iki semen analizi yaptırmanız önerilir.
İlk semen analizi işlemden iki ay sonra, ikincisi ise üç ay sonra yapılabilir. Üç aylık kontrolünüz sırasında meninizde sperm olduğu tespit edilirse, iki ila dört hafta sonra başka bir test için sağlık uzmanınızı tekrar ziyaret edin. Vazektominizin olması gerektiği gibi çalıştığından emin olmak için yıllık veya periyodik kontroller yaptırmanız da tavsiye edilir.
Bazı ülkelerde, evde sperm test kiti kullanarak evde kendi kendinize doğurganlık kontrolü yapabilirsiniz. Bu seçeneği tercih ederseniz, ülkenizde bu kitin bulunup bulunmadığını sağlık uzmanınıza danışmalısınız.
