RİA (levonorgestrel rahim içi araç) hormonal bir yöntemdir. Küçük, T şeklinde bir plastik parçasıdır. RİA rahim içine yerleştirilir. Yerleştirildikten sonra rahim iç yüzeyini inceltir ve rahim ağzının mukusunu kalınlaştırır. Bu, spermin yumurtayı döllemesini önler. RİA’lar 3, 4 veya 5 yıllık koruma sağlar (türüne bağlı olarak). Gebe kalmak istiyorsanız, RİA’yı çıkarttırabilirsiniz.
Hormonal RİA
Hızlı gerçekler
- Gizlemesi kolay. Rahminize (uterus) yerleştirilen ve progestojen hormonu salgılayan küçük, plastik, T şeklinde bir cihaz
- Etkililik: RİA, en etkili yöntemlerden biridir. Bu yöntemi kullanan her 100 kişiden 99’u gebelikten korunmayı başaracaktır
- Yan etkileri: : Bazı kramplar ve lekelenmeler görülebilir ve adet dönemleriniz daha hafif geçebilir.
- Zorluk Derecesi: Düşük. Bir kez takılır ve türüne bağlı olarak 3, 4 veya 5 yıla kadar gebeliğe karşı koruma sağlar
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı koruma sağlamaz
- Acil doğum kontrolü için işe yaramaz. Bunun yerine hormonal olmayan bir RİA kullanın.
Alın ve unutun. Doğum kontrol yönteminizi hatırlama konusunda endişelenmek istemiyorsanız RİS tam size göre olabilir. Takıldıktan sonra 3 ila 7 yıl kullanabilirsiniz.
Eller serbest. Eczaneden paket veya reçete almak yok. Kaybolabilecek veya unutulabilecek hiçbir şey yok.
Tam gizlilik. RİS’niz olduğunu kimse anlayamaz. Ambalaj yok ve cinsel ilişkiye girmeden hemen önce yapmanız gereken hiçbir şey yok.
Kadın vücudu için güvenli ve sağlam. Bu, genç olsanız, hiç gebe kalmamış olsanız veya hiç çocuk sahibi olmamış olsanız dahi doğrudur.
Uzmanların büyük bir kısmı, sağlıklıysanız ve rahminiz varsa RİA için iyi bir aday olabileceğiniz konusunda hemfikirdir. Bu, genç olsanız, hiç gebe kalmamış olsanız veya hiç çocuk sahibi olmamış olsanız dahi doğrudur. Aynı zamanda yeni anneler için de mükemmel bir yöntemdir (emziriyor olsanız dahi).
Gebelik sorusu. RİS çıkarıldıktan sonra hızlı bir şekilde gebe kalabilmelisiniz. RİS çıkarılır çıkarılmaz gebe kalmaya hazır değilseniz kendinizi gebeliğe karşı farklı bir yöntemle koruduğunuzdan emin olun.
Kullanılabilirlik. Bu yöntemi kullanmak istiyor musunuz? Bu yöntem birçok ülkede mevcuttur. Yerel sağlık kurumlarınıza sormanız yeterli.
- Bir RİS edinmenin ilk adımı, sağlık hizmetleri uzmanınızla konuşmaktır. Size sorular soracak ve RİS’nin sizin için uygun olduğundan emin olmak için sizi muayeneye tabi tutacaktır [8].
- RİS’yi ayın herhangi bir zamanında taktırabilirsiniz. Bazı uzmanlar bunu regl döneminiz sırasında takmak isterler, ancak gebe olmadığınızdan emin olduğunuz sürece istediğiniz zaman taktırabilirsiniz. En rahat olanı bunu regl döneminizin ortasında yaptırmaktır (yani rahim ağzınız, rahminizin açıklığı – en çok açık olduğunda) [6].
- Bir RİS taktırdığınızda bazı kramplar hissetmeniz yaygındır, ancak bunlar dinlenerek veya ağrı kesicilerle düzelir. Bazı kadınlar da baş dönmesi hissedebilir. RİS takıldıktan sonra, vajinanızdan sarkan küçük bir ip göreceksiniz. Bu ip, RİS’nin daha sonra çıkarılabilmesi için oradadır. (İpler vajinanın dışına çıkmaz.)[4]
- Yerleştirildikten sonra, yerinde olduğundan emin olmak için iplerin uçlarını yılda birkaç kez kontrol etmelisiniz. Bunu şu şekilde gerçekleştirmelisiniz:
- Ellerinizi sabun ve su ile yıkayın, sonra oturun veya çömelin.
- Parmağınızı, rahim ağzınıza dokunana kadar vajinanıza yerleştirin; burnunuzun ucu gibi sert ve lastiksi bir yapı hissedeceksiniz.
İpleri parmağınızla yoklayın. Buldunuz mu? Tebrikler! RİS’nuzla ilgili her şey yolunda demektir. Ancak RİS’nin sert kısmını rahim ağzınıza doğru hissediyorsanız, uzmanınız tarafından ayarlanması veya değiştirilmesi gerekebilir. - İpleri çekmeyin! Bunu yaparsanız, RİS yerinden çıkabilir.
- İpleri kontrol etme konusunda kendinizi rahat hissetmiyorsanız, bu işlemi uzmanınıza bunu taktıktan sonraki ay ve ardından her yıl yaptırabilirsiniz.
Herkes farklıdır. Yaşadığınız şey başka bir kişinin yaşadığıyla aynı olmayabilir.
Pozitif Yönleri: RİA’lar hakkında hem vücudunuz hem de cinsel yaşamınız açısından birçok iyi yönü vardır [3].
- Kullanımı kolay
- Cinsel ilişkinin en sıcak anını kesintiye uğratmaz
- Fazla çaba harcamadan uzun süreli koruma sağlar
- Sigara kullananlar ve hipertansiyon ve şeker hastaları için güvenlidir
- Emzirirken kullanabilirsiniz
- Rahim ağzı ve rahim içi kanserden korunmaya yardımcı olabilir
- Endometriozis semptomlarını azaltır
Negatif Yönleri: Herkes olumsuz yan etkiler konusunda endişelenir, fakat bu, birçok kadın için sorun değildir. Çoğu kadın, RİA kullanmaya çok çabuk alışır, fakat bu birkaç ay sürebilir [7].
En yaygın şikayetler şunlardır:
- Regl kanaması değişiklikleri yaygındır fakat zararlı değildir. Genellikle, daha hafif ve daha az gün kanama veya seyrek veya düzensiz kanama
- Kramplar ve sırt ağrıları
- Akne
- Ruh halinde değişiklikler
Dikkat edilmesi gereken diğer hususlar [3]:
- RİS kayıyor
- Enfeksiyon
- RİS rahim duvarına baskı yapıyor
Yan etkilerin üç ay sonra kabul edebileceğinizden fazla olduğunu düşünüyorsanız yöntemleri değiştirin ve korunmaya devam edin. Her yerde herkes için bir yöntem olduğunu unutmayın!
*Çok az sayıda kadın için ciddi yan etki riskleri vardır
Referanslar
[1] BATESON, D., & McNAMEE, K. (2016). Intrauterine contraception A best practice approach across the reproductive lifespan. Medicine Today. Retrieved from https://www.shinesa.org.au/media/2016/07/Intrauterine-contraception-A-best-practice-approach-Medicine-Today.pdf
[2] Dr Marie Marie Stopes International. (2017). Contraception. Retrieved from http://www.mariestopes.org.au/wp-content/uploads/Contraception-brochure-web-200417.pdf
[3] Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare. (Amended 2019). Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare Clinical Guidance: Intrauterine Contraception Clinical Effectiveness Unit. RCOG. Retrieved from https://www.fsrh.org/standards-and-guidance/documents/ceuguidanceintrauterinecontraception/
[4] Family Planning NT. (2016). Intra Uterine Contraceptive Device (IUD or IUCD). Retrieved from http://www.fpwnt.com.au/365_docs/attachments/protarea/IUD-46c2853c.pdf
[5] FSRH The Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare. (Amended 2019). UK MEDICAL ELIGIBILITY CRITERIA. RCOG, London. Retrieved from https://www.fsrh.org/standards-and-guidance/documents/ukmec-2016/
[6] Nelson, A. L., & Massoudi, N. (2016). New developments in intrauterine device use: focus on the US. Retrieved fromhttps://www.dovepress.com/new-developments-in-intrauterine-device-use-focus-on-the-us-peer-reviewed-fulltext-article-OAJC
[7] Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada. (2016). Canadian Contraception Consensus: Chapter 7 Intrauterine Contraception. JOGC. Retrieved from https://www.jogc.com/article/S1701-2163(15)00024-9/pdf
[8] Tudorache, et al. (2017). Birth Control and Family Planning Using Intrauterine Devices (IUDs). Retrieved from
[9] World Health Organization Department of Reproductive Health and Research and Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health Center for Communication Programs. (2018). Family Planning: A Global Handbook for Providers. Baltimore and Geneva. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260156/9780999203705-eng.pdf?sequence=1
[10] World Health Organization. (2016). Selected practice recommendations for contraceptive use. Geneva. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/252267/9789241565400-eng.pdf?sequence=1