Acil Doğum Kontrol Hapları Nedir?
Ertesi gün hapı, Plan B veya cinsel ilişki sonrası doğum kontrol hapları olarak da bilinen Acil Kontrasepsiyon Hapları (AKH’ler), bir kadının herhangi bir doğum kontrol yöntemi olmadan cinsel ilişkiye girdikten sonra veya doğum kontrol yönteminin başarısız olması durumunda hamileliği önlemeye yardımcı olan haplardır. Yaşadığınız yere bağlı olarak, aralarından seçim yapabileceğiniz birden fazla AKH türü olabilir. Çoğu tip korunmasız cinsel ilişkiden sonra beş güne (veya 120 saate) kadar etki eder, ancak ne kadar erken alınırsa o kadar etkili olurlar. Nerede olduğunuza bağlı olarak, Acil doğum kontrol haplarını tek hap veya iki hap dozajında kolayca satın alabilirsiniz. Hem iki haplı hem de tek haplı rejimler eşit derecede etkilidir.
Acil Doğum Kontrol Hapları Nasıl Çalışır?
Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra ya yumurtlamayı geciktirerek ya da döllenmiş yumurtanın implantasyonunu durdurarak hamileliği önlemek için tasarlanmıştır. Acil doğum kontrol hapları veya Rahim İçi Cihazlar şeklinde kullanılabilir.
Acil Doğum Kontrol Hapları (AKH’LER) yalnızca yumurtalıklardan yumurta salınımını (yumurtlamayı) önleyerek etki eder. Bir gebelik oluştuktan sonra işe yaramazlar. Bu, kürtaj haplarından tamamen farklı oldukları anlamına gelir. Bir ADKH gelişmekte olan bir gebeliği durduramaz veya bir embriyoyu yok edemez [1].
Acil kontrasepsiyon olarak Rahim İçi Araçları (RİA) implantasyonu önleyerek çalışır. Acil kontrasepsiyona ihtiyacınız varsa ve çok etkili ve daha uzun süreli bir çözüm istiyorsanız, Bakırlı RİA en etkili seçenektir. Bu acil doğum kontrol yöntemi korunmasız cinsel ilişkiden beş gün sonrasına kadar rahim içine yerleştirilebilir. Bundan sonra, 12 yıla kadar kolay ve süper etkili bir yönteme sahip olmuş olursunuz.
Üç çeşit Acil Doğum Kontrol Hapları vardır.
Ulipristal asetat (UPA) haplar
Tek doz bir hap olarak alınır. Bu yeni acil kontraseptif formu, korunmasız cinsel ilişkiden sonra beş güne kadar etkili olan tek bir hap dozudur ve diğer AK (acil kontraseptif) haplarının aksine, bu beş gün boyunca etkinliği azalmaz. Ulipristal çoğu ülkede reçeteli veya reçetesiz olarak temin edilebilir.
Levonorgestrel haplar.
Tek bir doz veya 12 saat arayla alınan iki doz olarak alınır. Örnekler arasında Lydia Postpil, Postinor 2, Norpill, Unwanted72, Nowill Pill, Plan B One-Step, Next Choice One Dose, Next Choice, My Way, After Pill ve Levonorgestrel bulunmaktadır. İkamet ettiğiniz ülkeye bağlı olarak, bunlar reçeteli veya reçetesiz olarak temin edilebilir. Diğer doğum kontrol haplarına benzerler ancak çok daha yüksek dozda hormon içerirler.
Kombine oral kontraseptif haplar.
Östrojen ve progestin içerir – norgestrel, levonorgestrel veya norethindrone (norethisterone olarak da adlandırılır). Bazı düzenli doğum kontrol hapları acil kontrasepsiyon olarak kullanılabilir. Yuzpe rejimi olarak adlandırılan bu yolu seçerseniz, hapları 12 saat arayla iki doz halinde almanız gerekir. Ve sadece belirli marka haplarda işe yarar. Ayrıca diğer AK (acil kontrasepsiyon) seçenekleri kadar etkili değildir. Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki üç güne kadar en iyi sonucu verir [2].
AKH’ler her kadın veya kız çocuğu için güvenlidir, hatta devam eden bir hormonal doğum kontrol yöntemi kullanamayanlar için bile. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli durumlarda kullanılabilirler:
1. Cinsel ilişki sırasında hiçbir doğum kontrol yöntemi kullanılmadığında. Cinsel ilişki sırasında herhangi bir korunma yöntemi kullanmadıysanız ve hamile kalmak istemiyorsanız, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki beş gün içinde acil kontrasepsiyon yöntemi kullandığınızdan emin olun.
2. Cinsel saldırıdan sonra (tecavüze uğradıysanız veya herhangi bir koruyucu doğum kontrol yöntemi kullanmayı reddeden biriyle cinsel ilişkiye girdiyseniz).
3. Kullanılan kontraseptifin yanlış veya uygunsuz kullanım nedeniyle başarısız olabileceğine dair endişeleriniz varsa, örneğin
– prezervatiflerin yanlış kullanımı, yırtılması veya kayması;
– başarısız geri çekilme;
Rahim İçi Araç (RİA) veya doğum kontrol implantı çıktıysa;
-güvenli günlerin yanlış hesaplanması veya güvenli olmayan günlerde bir bariyer yönteminin kullanılmaması;
– Kombine doğum kontrol iğnenizi yedi günden fazla geciktirdiğinizde;
– Yalnızca progestin içeren DMPA (3 aylık) iğnenizi dört haftadan fazla geciktirdiğinizde;
– yalnızca progestin içeren NET-EN (2 aylık) iğneniz iki haftadan fazla geciktirdiğinizde;
– Yalnızca Progestin içeren hapı (mini hap) normalde aldığınız saatten üç saatten fazla geciktirdiğinizde veya son hapı almanızın üzerinden 27 saat geçtiğinde; ve
– Kombine Oral Kontraseptif haplarınızı üç gün üst üste almadığınızda veya döngünün ilk haftasında üç gün geciktiğinizde [3].
Acil doğum kontrol hapları nasıl görünür?
Acil Doğum Kontrol Hapları nasıl alınır?
Siz veya sağlık uzmanınız koşullarınızın acil doğum kontrol hapı almanızı gerektirdiğine karar verdiğinizde, hapı hemen alabilirsiniz. Doğum kontrol hapını bir sağlık kuruluşundan veya yakınınızdaki çoğu eczaneden reçetesiz olarak temin edebilirsiniz.
Tek haplık bir paket satın alırsanız, yapmanız gereken tek şey onu su ile yutmaktır ve işlem bu kadar.
2 haplık bir paket satın alırsanız, ilk hapı almanız, 12 saat beklemeniz ve ardından ikinci hapı almanız gerekecektir.
Ertesi gün hapını ne zaman almalıyım?
En yüksek etkililik için, tüm AKH türleri mümkün olan en kısa sürede alınmalıdır. Ulipristal asetat AKH’ler, korunmasız cinsel ilişkiden 72 ila 120 saat sonra bile gebeliği önlemede diğer AKH’lerden daha etkili olabilir. Levonorgestrel AKH’ler eşit derecede etkilidir ve korunmasız cinsel ilişkiden beş gün sonrasına kadar işe yarayabilirken, etkinlik her geçen gün azalır. Bu yöntemi kullanmak istiyorsanız, korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede kullanmalısınız.
Önemli Tavsiyeler
Unutmayın: Korunmasız cinsel ilişkiye girdikten sonra mümkün olan en kısa sürede bir AKH kullanmalısınız. Ne kadar erken alırsanız o kadar iyidir – 24 saat ila üç gün içinde alınması idealdir. Acil kontrasepsiyon hamilelik riskinizi beş güne kadar azaltmaya devam edecektir.
Her zaman elinizin altında acil doğum kontrol hapları bulundurun. Acil doğum kontrol yöntemini ne kadar erken kullanırsanız o kadar etkili olur. Bu nedenle, her ihtimale karşı bir kutu acil doğum kontrol hapı bulundurmak fena bir fikir değildir.
Emzirirken Ulipristal asetat AKH alırsanız, bebeğinizi emzirmemeniz önerilir. Bunun yerine, hapları aldıktan sonra yedi gün boyunca sütü sağmalı ve dökmelisiniz.
Yaşadığınız yan etkiler başka bir kişiyle aynı olmayabilir. Herkes farklıdır.
Ertesi gün hapı yumurtlamayı ne kadar geciktirir?
Ertesi gün hapı yumurtlamayı önler veya 5-7 gün geciktirir. Bu, kadının vücudundaki herhangi bir spermin ölmesi için yeterli zaman sağlar. Spermler kadının üreme kanalında 5 güne kadar hayatta kalabilir. Yumurta zaten serbest bırakılmışsa, AKH implantasyonu önleyemez veya zaten var olan bir gebeliği sonlandıramaz.
Zaten yumurtlamışsam ertesi gün hapı işe yarar mı?
Hayır. Ertesi gün hapı yumurtlamayı geciktirerek etki eder. Yumurtlama zaten gerçekleşmişse, hapı kullandıktan sonra bile hamile kalabilirsiniz. Yumurtlama sırasında veya yumurtlamadan sonra kullanılacak en iyi acil kontraseptif yöntemi, implantasyonun gerçekleşmesini önleyebildiğinden hormonal olmayan (bakırlı) RİA’dır. Bununla birlikte, yerleştirme prosedürü için bir sağlık uzmanından randevu almanız gerekecektir. Korunmasız cinsel ilişkiye girdikten sonraki beş gün içinde takılırsa, hamile kalma şansınızı %99,9 oranında azaltarak işe yarayacaktır. [5].
